"Bez ostatniego rozdziału"
Władysław Albert Anders - generał broni Wojska Polskiego, szef sztabu Armii Wielkopolskiej w powstaniu wielkopolskim. Dowódca 15 Pułku Ułanów Poznańskich w wojnie polsko-bolszewickiej. Zmarł w roku 1970 w Londynie, został pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym pod Monte Cassino.
Związki z Poznaniem i Wielkopolską[]
Uczestniczył w formowaniu oddziałów I Korpusu Polskiego w Rosji dowodzonymi przez gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. Po kapitulacji korpusu wrócił do ojczyzny w listopadzie 1918 roku.
Powstanie wielkopolskie[]
W grudniu 1918 w Wielkopolsce wybucha powstanie. Pierwszy głównodowodzący powstania major Stanisław Taczak, świadomy swego niewysokiego stopnia, z góry zaznacza, że jest dowódcą powstania tylko do czasu przybycia osoby o wyższym stopniu i kwalifikacjach. Józef Piłsudski wysyła do Wielkopolski generała Józefa Dowbor-Muśnickiego, swego naturalnego rywala do czołowej pozycji w wojsku, licząc na jego spalenie się w obcym środowisku. Generał jednak szybko znajduje wspólny język ze swoimi nowymi żołnierzami, nawykłymi do wielkopolskiej fachowości i konkretów. Dowbor-Muśnicki zaczął tworzyć mocną bazę i umacniać swą pozycję w regionie. Potrzebował do tego „swoich” ludzi, ściągnął więc dziesiątki swoich podkomendnych z I Korpusu, między innymi Andersa.
Dodatkowym smaczkiem jest konieczność „wymanewrowania” z Wielkopolski oficerów podporządkowanych bardziej Piłsudskiemu niż Dowbor-Muśnickiemu. Zatem miejsce ppłk.Juliana Stachiewicza (byłego legionisty), dotychczasowego Szefa Sztabu Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w byłym Zaborze Pruskim zajmuje Władysław Anders 9 lutego 1919 roku, pełniąc równocześnie od 21 stycznia obowiązki pierwszego kwatermistrza. Funkcję tę pełnił krótko, bo do kwietnia tego roku, jednak był to czas intensywnej pracy. Ogromna część zasług przy formowaniu sił zbrojnych w rejonie Wielkopolski należy się szefowi sztabu Dowództwa Generalnego, podpułkownikowi Władysławowi Andersowi.
1 Pułk Ułanów Wielkopolskich[]
- Dowiedz się więcej w: 15 Pułk Ułanów Poznańskich
Anders nie był jednak typem sztabowca, najlepiej czuł się w linii. Rozkazem z dnia 18 kwietnia 1919 roku Władysław Anders zostaje dowódcą 1 Pułku Ułanów Wielkopolskich (pierwszego polskiego oddziału kawalerii, wywodzącego się jeszcze z wydarzeń powstańczych), późniejszego (od lutego 1920 roku) 15 Pułku Ułanów Poznańskich - pełni tę funkcję od 23 kwietnia 1919 roku do końca września 1921 roku. Szybko stał się bardzo popularny wśród żołnierzy, imponował postawą, energią i specyficzną fantazją, był szanowany i lubiany.Nierzadko osobiście prowadził żołnierzy do boju. Szlak bojowy pułku w wojnie polsko-bolszewickiej związany był z osobą ppłk. Władysława Andersa. 22 kwietnia 1921 roku odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari.
Z 15 pułkiem Ułanów Poznańskich generał Władysław Anders czuł się związany do końca życia - najpierw z oddziałem, a potem, po rozwiązaniu pułku - z jego żołnierzami. Była to więź obustronna. Aż do 1925 roku miał formalny przydział służbowy do tego oddziału, w barwach 15 p. ułanów występował też na zawodach jeździeckich w Nicei, jako szef zespołu polskiego i delegat do jury. Przypadek sprawił, że w latach II wojny światowej Anders znów dowodził Wielkopolanami z 15 pułku, w składzie 2 Korpusu Polskiego, odznakę tego pułku nosił zawsze na mundurze. Kiedy w 1970 roku na wojennym cmentarzu u stóp Monte Cassino spuszczano do grobu trumnę ze szczątkami generała, leżał na niej proporczyk dowódcy 15 pułku Ułanów Poznańskich.
Źródło: Władysław Anders w Wielkopolsce (Marek Rezler)
Upamiętnienia[]
- W roku 1994 r. placowi J.H.Dąbrowskiego nadano imię Władysława Andersa [1]. Obecnie na Placu Andersa (zajmującym obszar zamknięty przez ulice Królowej Jadwigi, Półwiejską i Krakowską) znajdują się dwa najwyższe wieżowce w Poznaniu: Andersia Tower oraz Poznań Financial Centre.
- Generał Anders jest patronem Zespołu Szkół Budownicta nr 1 przy ul. Rybaki 17, w którym mieszczą się XXI Liceum Ogólnokształcące oraz Technikum Budowlane.