Plac Kolegiacki

Wczytywanie mapy…

Plac Kolegiacki (dawniej Nowy Rynek, niem. Neuer Markt) - plac w centrum miasta, zajmowany wcześniej przez potężną kolegiatę farną. Wschodnia, charakterystycznie zagięta, linia zabudowy placu odtwarza dawny przebieg murów miejskich.

Przynależność[]

Ulica/plac należy^[1] do rejonu:

samorządu lokalnego Stare Miasto;
Szkoły Podstawowej nr 40 oraz Gimnazjum nr 1;
parafii Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i Świętej Marii Magdaleny;
obwodu wyborczego okręg I obwód 4;
obwodów wyborczych do rad osiedli okręg I-STARE MIASTO obwód 10, okręg I-STARE MIASTO obwód 9, okręg I-STARE MIASTO obwód 2 i okręg I-STARE MIASTO obwód 3;
komisariatów komisariat Stare Miasto rewir I rejon 3 i komisariat Stare Miasto rewir I rejon 5.

Budynki przy placu posiadają numery: 2, 4-9, 12-17.

Historia[]

Historia tego miejsca wiąże się z wydzieleniem z obszaru miasta lokacyjnego terenu pod budowę kościoła Farnego. Początki głównej świątyni miasta pw. Św. Marii Magdaleny nie są jasne, 1263 roku kościół zastał erygowany, budowa ukończona w 1388 roku. Był to potężna budowla trójnawowa, bazylikowa z wysoką wieżą od zachodu. Kościół zniszczony przez Szwedów, odbudowany, w roku 1780 spłonął. Ruiny zostały rozebrane za sprawą władz Pruskich w 1802 roku. Po rozbiórce w roku 1802 kolegiaty farnej, na jej miejscu powstał plac nazwany Neuer Markt (Nowy Rynek). Cały teren zrównano z ziemią i wybudowano okrągły budynek łazienek miejskich. Wschodnia, charakterystycznie zagięta, linia zabudowy placu odtwarza dawny przebieg murów miejskich, które zostały wykorzystane i zaadaptowane na ściany budynków mieszkalnych.M. Motty w „Przechadzkach po mieście” tak opisuje dzisiejszy Plac Kolegiacki -

Widzisz tutaj rozległy rynek, Nowym rynkiem zwany. Cały ten przestwór i niemało miejsca wokół zajmował, za czasów Rzeczypospolitej, pierwszy kościół farny poznański z cmentarzem swoim, kościół ogromny, sięgający począdkiem drugiej połowy trzynastego wieku, niegdyś pełen wspaniałych ółtarzy, pomników i bogactw. Rzadko który budynek przebywał tyle nieszczęść przez rabunki, pioruny, pożary, dźwigając się wielokrotnie z ruin, aż wreszcie uległ ostatecznej klęsce roku 1780 i rozpadł się w gruzy, które dopiero w pierwszych latach tego wieku usunięto i miejsce zrównano. (...) Ja z tej dawnej epoki widziałem tylko resztki fundamentów, czaszki i kości ludzkie, które się obficie znalazły, gdy tu czasem nieco głębiej kopano, za mej najdalszej był już rynek w tych rozmiarach jak go dzisiaj widzisz.

Wg. Z. Zakrzewskiego - „Od drugiej połowy XIII wieku teren ten zajmował potężny 'kościół gotycki pod wezwaniem św.Marii Magdaleny; po usunięciu jego ruin powstał w tym miejscu okrągły budynek łazienek miejskich”.

Dowiedz się więcej w: Kolegiata św. Marii Magdaleny

16 czerwca 1919 r. placowi nadano urzędowo nazwę Nowy Rynek^[2]. W okresie II wojny światowej używano niemieckiej nazwy Felix-Dahnplatz.

W roku 1945 nie powrócono do przedwojennej nazwy. Nawiązano za to do świątyni stojącej w tym miejscu przez stulecia i górującej nad miastem - po dziś dzień używa się nazwy Plac Kolegiacki.

Współczesność[]

18 kwietnia 2016 r. na placu Kolegiackim pracownicy UAM rozpoczęli prace archeologiczne^[3].

Przy Placu[]

W narożniku widoczny Kompleks Budowli Pojezuickich w rejestrze zabytków nr A - 009 z 24.03.1971r.

Wokół placu skupiły się budynki związane z kolegiatą

Budynek Probostwa Farnego - w obecnej formie powstał w latach 1753-1759 przez połączenie kilku kamienic. Na narożniku probostwa figurka Matki Boskiej z Dzieciątkiem na półksiężycu z XVI wieku. Kiedyś stała na kamienicy przy ulicy Klasztornej nr 9, kiedy właścicielka domu otrzymała propozycję sprzedaży rzeźby do Norymbergi, odkupiono ją i umieszczono na obecnym miejscu.
Kamienica nr 5 - teraz Hotel Kolegiacki, wzniesiona w latach 1802-03 dla kupca Gotthilfa Bergera. W kamienicy poprzez 20 lat, w mieszkaniu na drugim piętrze, mieszkała rodzina Mottych, w młodości mieszkał tu Marceli Motty (1818-1898) - autor słynnych „Przechadzek po mieście” znakomitego dzieła ukazującego Poznań i jego mieszkańców w XIX wieku, również nauczyciel, tłumacz, felietonista i pamiętnikarz, a także patron Koła Przewodników PTTK w Poznaniu (na ścianie kamienicy tablica pamiątkowa) W rejestrze zabytków nr A - 071 z 29.03.1960r.
Nr 12 ośrodek zdrowia – awangardowy budynek modernistyczny zbudowany w okresie międzywojennym. Budynek zbudowany w latach 1936 – 1937 z dużą troską o ingerowanie w zabytkową substancję okolicznych budynków , projekt Jerzego Tuszowskiego. Oprócz poradni lekarskich w budynku znalazły się: łaźnia miejska, kuchnia mleczna dla ludności i mieszkania służbowe dla lekarzy. Nie zachował się maszt okrętowy wieńczący całość, a także zniknęły poziome żłobkowanie między oknami w części obłej. Budynek do dziś pełni funkcje ochrony zdrowia.
Pomnik dwóch trykających się koziołków – stoi na Placu Kolegiackim, w pobliżu głównego wejścia do Urzędu Miejskiego, czyli dawnego kolegium jezuickiego, niedaleko Fary. Pomnik nawiązuje do jednego z symboli Poznania – koziołków z wieży ratuszowej. Autor projektu, Robert Sobociński, gdy jeszcze był mały, żałował, że Koziołki na ratuszu są zbyt wysoko i przez to są nieosiągalne. Postanowił zmaterializować swoje dziecięce marzenie „sprowadzenia ich na ziemię”. Dzięki stojącym od 2002 roku figurkom najmłodsi mają dużą uciechę. Dzieci i ich rodzice oraz przyjeżdżający do Poznania wycieczkowicze chętnie robią sobie z nimi zdjęcia. Czasem koziołki są przebierane np. za koziołkami mikołajkowe, i dosiadane wierzchem.