Zachowane logo firmy - kamienica ul. Grochowe Łąki
W 1823 roku rodzina Kantorowiczów uruchomiła na Ostrówku nowoczesną destylarnię. Tego samego roku ruszyła w niej produkcja wódki Wyborowa, który to trunek uznany przez gazetę „Izys Polska czyli Dziennik Umiejętności, Wynalazków, Kunsztów i Rękodzieł” za najlepszą wódkę w Polsce. W fabryce tej po raz pierwszy na terenach polskich zastosowano aparat Pistoriusa, który pozwalał na uzyskanie w czasie jednej operacji (a nie trzech, jak to czyniła konkurencja) spirytusu o mocy do 85%. W 1838 roku, celem zwiększenia produkcji, zakład przeniesiono do pomieszczeń u zbiegu ulic Wronieckiej i Masztalarskiej.
Kompleks na Garbarach[]
W roku 1908 firma „Hartwig Kantorowicz” oddała do użytku nowoczesny kompleks mieszkalno-fabryczny na Garbarach przy ulicy Grochowe Łąki. Projektem budowy tego kompleksu zajął się znany wówczas architekt żydowskiego pochodzenia - Martin Sonnabend. Produkcję rozmieszczono tam na powierzchni ponad 1 000 m².
Rozkład budynków[]
Od frontu fabryki Kantorowiczów znajdowała się trzypiętrowa, okazała kamienica, mieszcząca po trzy mieszkania na każdej kondygnacji oraz pomieszczenia wysoko wyniesionej nad poziom gruntu sutereny. Przejazd umieszczony na skraju działki prowadził na podwórze, gdzie znajdowała się fabryka. Równolegle do kamienicy frontowej wzniesiono tam, wykonany w konstrukcji żelbetowej, budynek, mieszczący na parterze biuro, a na piętrze ekspedycję gotowych wyrobów. Właściwa fabryka znajdowała się w następnym budynku, usytuowanym poprzecznie do działki, w którym znajdowały się hale produkcji i rozlewu alkoholi. Całość zamykał od tyłu budynek techniczny, stajnia i wozownia. Trzy budynki połączone były ze sobą skrzydłem wzdłuż zachodniej granicy działki, wszystkie wykonane zostały w najnowocześniejszej wówczas technice szkieletu żelbetowego i nakryte były wysokimi, mansardowymi dachami krytymi dachówką.
Przez całą niemal działkę znajdowały się wielkie piwnice, mieszczące magazyny, dostępne z poziomu parteru i pięter dzięki licznym windom towarowym i osobowym. Wentylację tych piwnic umieszczono przemyślnie w pogrubionych filarach murowanego ogrodzenia wschodniej granicy działki. Fabryka, dzięki zastosowanym środkom technicznym, była najnowocześniejszą tego typu budowlą w Poznaniu.
Dla mieszkańców widoczna była jedynie część przednia, a więc fasada kamiennicy - prosta ściana, podzielona rytami okien, delikatną sztukaterią pod nimi i wertykalnymi quasi-lizenami o fakturze tynku udającego ciosy kamienne. Budynek biurowy podkreślony został prostym portalem i dekoracjami pod oknami centralnie umieszczonej spiralnej klatki schodowej. Cechą charakterystyczną kompleksu fabryki Kantorowiczów był brak głównego wejścia do domu. Aby dostać się do wnętrza, trzeba było przejść przez bramę prowadzącą na podwórze.
Ponad bramą na trzech płycinach umieszczono widoki pierwszej siedziby firmy przy ul. Wronieckiej (po lewej stronie) i drugiej, rozbudowanej w 1882 roku (po prawej). Pośrodku, ponad lwem wspierającym się na ziemskim globie, znajdował się napis Hartwig Kantorowicz. Był to zabieg rzadko spotykany w ówczesnych czasach - w tradycyjnym miejscu inicjałów właściciela, architekta, bądź samego herbu właściciela, znajdowało się logo firmy. Wszystkie trzy przedstawienia przetrwały do dzisiaj niemal nienaruszone.
Przy wytwórni wódek i likierów powstał oddział tłoczenia soków owocowych. Do najbardziej znanych marek alkoholi wytwarzanych w fabryce należały m.in. kminkówka Allasch Orlow i likiery Mandarin-Ginger oraz Podbipięta (prekursor Żołądkowej Gorzkiej).
Zmiana właściciela[]
W dniu 5 listopada 1920 r. Franz Kantorowicz sprzedał bankowi wszystkie swe aktywa w Poznaniu, na które składała się m.in. fabryka na Grochowych Łąkach, stara fabryka na ul. Wronieckiej róg Masztalerskiej oraz inne posesje, za sumę 20 mln ówczesnych marek niemieckich, w tym 5 mln za grunty i budynki. Firmę nazwano Hartwig Kantorowicz Następca. W 1927 roku wytwarzana w Poznaniu Wyborowa stała się pierwszą na świecie zarejestrowaną marką wódki i pierwszą wódką eksportowaną poza granice państwa.
Druga wojna światowa[]
W czasie II wojny światowej firmę przeszła pod władanie niemieckiego zarządu. Pracowało w niej około 80 osób, z czego 60% kadry stanowili Polacy. Nadal produkowano likiery, wódkę, a także soki owocowe i marmoladę.
Po wojnie[]
W 1945 roku do firmy powrócił jej przedwojenny dyrektor Antoni Skowroński. Firma zatrudniała około 40 pracowników i działała pod nazwą Gorzelnia Owocowa i fabryka Wódek Hartwig Kantorowicz – Następca S.A.
W 1951 roku wytwórnia alkoholi została upaństwowiona. Przedsiębiorstwo nazwano Poznańską Wytwórnią Win.
Firma oficjalnie przestała istnieć 30 czerwca 1968 r., kiedy budynek przekazano Poznańskim Zakładom Przemysłu Spirytusowego Polmos, a park maszynowy wyprzedano.
W 1968 r. formalnie przestało istnieć przedsiębiorstwo spółki Hartwig Kantorowicz Nast. S.A. czyli Gorzelnia Owocowa i Fabryka Wódek. Jednakże sama spółka istniała dalej. Jej ostatniemu dyrektorowi Prof. Antoniemu Skowrońskiemu udało się wyłączyć spod nacjonalizacji kamienicę przy ul. 27 Grudnia 9, ale i w tej kamienicy, gdzie spółka prowadziła probiernię a następnie restaurację „Podbipięta”, przejęto lokal restauracji gdzie Społem prowadziło - na szczęście dobrej sławy - lokal „Smakosz”.
Po wojnie Prof. Antoni Skowroński przeprowadził umorzenie akcji na okaziciela serii „B” oraz skupił wszystkie akcje imienne; swoich synów Antoniego (Juniora) znanego adwokata oraz Wojciecha (kompozytora i wykonawcę muzyki jazzowej) ustanowił prokurentami spółki udzielając im prokury łącznej.
Na wniosek prokurentów w 1989 r. Sąd Rejonowy ustanowił dla spółki kuratora w osobie adw. Jerzego M. Majewskiego. Po śmierci Antoniego Skowrońskiego (Juniora), rodzina Skowrońskich będąca w posiadaniu wszystkich akcji imiennych postanowiła o likwidacji spółki. Likwidatorem został dotychczasowy kurator spółki. Majątek spółki został całkowicie zlikwidowany i podzielony między akcjonariuszy w 1996 r.
Hartwig Kantorowicz Nast. S.A.
Jednakże Mec. Jerzy M. Majewski postanowił pozostawić spółkę w rejestrze handlowym aby nie dopuścić do zawłaszczenia jej firmy i marki. Istotnie w 2011 r. osby nie związane z firmą usiłowały zawiązać w Poznaniu spółkę pod firmą „Hartwig Kantorowicz S-ka z o.o.” jednakże sąd rejestrowy odmówił rejestracji motywując odmowę m.in. tym, że spółka Hartwig Kantorowicz Nast. S.A. w sensie prawnym nadal istnieje.
W 2011 r. doszło także do zarejestrowania w Biurze Harmonizacji Rynku Wewnętrznego UE (OHIM) słownego znaku towarowego „Kantorowicz”. Złożono także wniosek o zarejestrowanie znaku słownego „Hartwig Kantorowicz”. Przeciwko temu wnioskowi Mec. Jerzy M. Majewski (nadal jako likwidator spółki) złożył opozycję.
W 2012 r. spółka uzyskała ofertę od inwestora strategicznego na objęcie akcji nowej emisji. 29 czerwca 2012 r. odbyło się Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy, które uchyliło likwidację spółki, podwyższając jej kapitał zakładowy poprzez nową emisję akcji.
Jest szansa, że ta zasłużona dla Poznania firma wznowi działalność a jej marka ponownie pojawi się w obrocie.
Współczesne logo firmy
W sierpniu 2011 r. opublikowany został w Internecie przez Mec. Jerzego M. Majewskiego album „Historia Przetrwania” o losach Rodziny Kantorowiczów i ich firmy. W albumie znalazł się także - za zgodą autora - artykuł prof. Jana Skuratowicza o budynku przy Grochowych Łąkach 6.
Ponadto w Internecie następujące publikacje:
- Saga Rodu Kantorowiczów prof. Stanisława Nawrockiego
- Fabryka wódek Franza Kantorowicza prof. Jana Skuratowicza
- Akt notarialny kupna przedsiębiorstwa przez Bank Przemysłowców 4 listopada 1920 r. (rarytas, jest to tekst oryginalny odnaleziony przez Mec. Jerzego M. Majewskiego, dotychczasowi autorzy powoływali się wyłącznie na niemiecki odpis z 1945 r.).
Źródła[]
Galeria produktów[]
