Most kolejowy na Groblę oraz budynek elektrowni (rok 1927)
Maszynownia (zdjęcie z Księgi pamiątkowej miasta Poznania)
Elektrownia obecnie
W tle widoczny Ostrów Tumski, kominy elektrowni oraz port rzeczny na Grobli
Elektrownia miejska na Grobli - zbudowana w latach 1903-1904, obok istniejącej od roku 1856 roku gazowni, elektrownia miejska w Poznaniu ze stacją centralną zajmującą monumentalny, szary budynek na ulicy Grobla. Uruchomiona 31 października 1904 roku.
Elektrownie w Poznaniu przed 1904[]
Przed powstaniem miejskiej elektrowni w Poznaniu działało kilka małych, przydomowych prywatnych elektrowni oraz Koertings-Elektrizitätswerke zasilająca dwa duże bloki w centrum miasta. Tramwaje poznańskie również dysponowały własną elektrownią zasilającą sieć trakcyjną. Co ciekawe, podpoznańskie wówczas gminy posiadały już elektrownie - Wilda (od 1895 roku), Łazarz (od 1897) oraz Jeżyce (od 1898). Włączenie tych terenów w granice Poznania z dniem 1 kwietnia 1900 r. wiązało się z przejściem elektrowni gminnych na własność miasta. Wraz z uruchomieniem Elektrowni miejskiej w 1904 roku zawieszano stopniowo działanie elektrowni gminnych, używając je najpierw jako stacje pomocnicze, unieruchamiając je ostatecznie w roku 1910. Jedynie stacja jeżycka pozostała w użyciu jako podstacja przetwarzająca wysokie napięcie na niskie napięcie robocze sieci rozdzielczej. Od dnia 10 sierpnia 1910 r. jedynie elektrownia na Grobli dostarczała miastu prąd.
Dowiedz się więcej w: Elektrownia gminna na Wildzie
Elektrownia na Grobli[]
Stały rozwój Poznania pociąga za sobą również zwiększone zapotrzebowanie na energię elektryczną. Rozbudowa Elektrowni Miejskiej nie nadążała jednak za tempem zwiększania się pobieranej mocy zmuszając do czerpania energii z innych źródeł. W latach 1906-1910 elektrownia na Grobli pobierała ok. 10% mocy z elektrowni tramwajowej (płacąc dość wysoką stawkę 18 fenigów za 1 kWh). Część energii uzyskiwano z turbin w silni miejskich wodociągów.
Z prądu stałego na zmienny[]
Początkowo elektrownia wyposażona była w 3 silniki na gaz ssany o łącznej mocy 600 KM z prądnicami prądu stałego zasilającymi sieć 2x110 V. W okresie przed I wojną światową zdecydowano się podwyższyć napięcie w sieci do 2x220 V. Nadal jednak w sieci płynął prąd stały, co uznaje się za poważny błąd miejskich planistów. Sama zmiana napięcie sieciowego pociągnęła za sobą konieczność przebudowy stacji, urządzeń u odbiorców energii oraz samej sieci zasilającej. Transformacja trójfazowego napięcia pochodzącego z prądnic na napięcie stałe odbywało się ze skutecznością 50-60%. Było to więc rozwiązanie nieekonomiczne.
W końcu podjęło więc decyzję o przejściu na sieć prądu zmiennego. Wiązało się to z wymianą okablowania oraz budową stacji transformatorowych. Prace te rozpoczęto na peryferiach miasta, błyskawicznie redukując spadki napięcia w sieci prądu stałego dające się szczególnie we znaki daleko od elektrowni.
Sieć energetyczna w Poznaniu przeszła więc, wskutek popełnionych wcześniej błędów, przez dwie „rewolucje”, najpierw zwiększenie napięcia sieci do 2x200 VDC, a następnie przejście na prąd trójfazowy.
Nowa elektrownia miejska[]
W chwili odzyskania niepodległości w roku 1918 miejska elektrownia dysponowała mocą 6 MW przy szczytowym poborze 3,6 MW. Jednak już w roku 1920 dyrekcja elektrowni wystosowała memoriał do władz miasta, w którym ostrzegała o dojściu elektrowni do granic jej wydajności oraz o braku możliwości jej dalszej rozbudowy. Dyrekcja zalecała budowę nowej elektrowni w nowym miejscu. W roku 1927 do miejskiej sieci trafiała energia z silni fabrycznej Towarzystwa Akcyjnego Hipolit Cegielski, która pozwoliła uzyskać tak potrzebne dodatkowe kilowaty.
Pod budowę nowej centrali wybrany został teren dawnego fortu Czecha, który wraz z innymi terenami wojskowymi przeszedł w roku 1925 drogą wymiany na własność miasta. Nowa Elektrownia Garbary, otwarta w lecie 1929 roku, stanęła na północ od głównych torów kolejowych Poznań - Toruń pomiędzy starym i nowym korytem Warty. Początkowo dysponowała mocą 20 MW. Stale rozbudowywana, w roku 1952 osiągnęła moc 65 MW. W roku 1965 rozpoczęto jej przebudowę na elektrociepłownię. W 1974 roku ruszył nowy zakład w Karolinie i przejął najpierw produkcję energii cieplnej, a w 1984 roku także elektrycznej. Turbiny elektrowni Garbary po raz ostatni pracowały w 2002 roku, ostatnie ciepło do poznańskich mieszkań z tego zakładu popłynęło w sezonie grzewczym 2015/16. Od kilku lat trwają prace nad planem zagospodarowania budynków elektrowni[1].
- Dowiedz się więcej w: Elektrownia Garbary
Ostatecznie elektrownia przy ulicy Grobli została zlikwidowana w roku 1954.
Galeria[]
Źródła[]
- Księga pamiątkowa miasta Poznania
- Zdjęcia pochodza ze zbiorów Marcina Walkowiaka