Urodzili się: Brigitte Burmeister, Emilia Krakowska, Ewa Kubasiewicz-Houée, Hanna Busz, Marian Siejkowski, Przemysław Karpiński, Rafał Piszcz, Salezy Tomczak, Wiesław Łukaszewski
Zmarli: Alfred Brosig, Celestyn Rydlewski, Gustaw Manitius, Józef Tyma, Kazimierz Szrejbrowski, Leon Prauziński, Ludwik Mzyk, Ludwik Zachariasz Cichowicz, Nikodem Pajzderski, Roman Meissner, Romuald Paczkowski, Rudolf Bolek, Stanisław Kalandyk, Stanisław Pawłowski, Stefan Cybichowski, Wincenty Nowaczyński
Urodzeni[]
- 20 lutego - Emilia Krakowska - wybitna polska aktorka teatralna, filmowa i serialowa
- 26 kwietnia - Salezy Tomczak - duchowny katolicki, franciszkanin, historyk, archiwista
- 16 lipca - Przemysław Karpiński - prawnik
- 21 lipca - Ewa Kubasiewicz-Houée - polonistka, bibliotekarz, działaczka opozycji w PRL
- 29 sierpnia - Marian Siejkowski - wioślarz, trener, olimpijczyk
- 9 września - Wiesław Łukaszewski - psycholog
- 25 września - Brigitte Burmeister - niemiecka literaturoznawczyni i pisarka
- 24 października - Rafał Piszcz - kajakarz, złoty medalista z Monachium, zawodnik Warty Poznań, odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi
- 23 listopada - Hanna Busz - siatkarka, reprezentantka Polski, mistrzyni Polski
Zmarli[]
- 6 stycznia - zabito przedstawicieli polskiej inteligencji w Forcie VII; 3 gestapowców (Dibus, Hoffmann, Langer) otworzyło ogień z broni automatycznej do stłoczonych w celach więźniów; zginęli m.in.: Stefan Cybichowski (inżynier architekt i działacz społeczny), Nikodem Pajzderski historyk, dyrektor Muzeum Wielkopolskiego), Leon Prauziński (artysta plastyk), Romuald Paczkowski i Stanisław Pawłowski (profesorowie Uniwersytetu Poznańskiego), Kazimierz Szrejbrowski (ksiądz kanonik) i 8 innych osób
- 7 stycznia - Alfred Brosig - historyk sztuki
- 18 stycznia - Rudolf Bolek - niemiecki polityk, nauczyciel
- 25 stycznia - Józef Tyma - ksiądz, kapłan diecezjalny
- prawdopodobnie w nocy z 28 na 29 stycznia - Gustaw Manitius - duchowny ewangelicko-augsburski
- 29 stycznia - Stanisław Kalandyk - fizyk, profesor Uniwersytetu Poznańskiego
- 31 stycznia - Wincenty Nowaczyński - pułkownik piechoty Wojska Polskiego
- 20 lutego - Ludwik Mzyk - błogosławiony i męczennik Kościoła katolickiego, duchowny rzymskokatolicki i werbista
- 28 marca - z samochodu, w trakcie przewozu z Fortu VII do więzienia, wyskoczył plut. Franciszek Dominik ponosząc śmierć na miejscu, uczestnik akcji na „Anglika” (Antoniego Stypińskiego - agenta gestapo)
- 2 kwietnia - w okrążeniu na ul. Szkolnej zastrzelił się plut. Józef Wypijewski, uczestnik nieudanego zamachu na funkcjonariusza Fortu VII
- 2 i 6 kwietnia - miały miejsce kolejne przesiedlenia Żydów
- 13 kwietnia - Roman Meissner - nauczyciel
- 3 maja - w Forcie VII zginął Jan Więcek
- 8 października - Ludwik Zachariasz Cichowicz - prawnik, adwokat, notariusz
Wydarzenia[]
- styczeń
- przy konspiracyjnej organizacji „Ojczyzna” powstała Komisja Oświatowa z siedzibą w Poznaniu
- grupa członków przedwojennego chóru „Arion” utworzyła po kierownictwem artystycznym Edwarda Sterczewskiego konspiracyjny zespół śpiewaków „Ósemka”
- w pierwszych dniach miesiąca Irena Tarnowska i Bożena Osmólska rozpoczęły tajne nauczanie polskich dzieci na poziomie szkoły powszechnej
- rozpoczęły się rozmowy w sprawie połączenia kilku polskich organizacji konspiracyjnych
- wychodziła tajna gazetka „Wiadomości świata”
- 1 stycznia
- urząd namiestnika nałożył na wszystkie przedsiębiorstwa gospodarcze obowiązek prowadzenia księgowości
- władze miejskie podwyższyły opłatę za przejazd tramwajem z 0,15 na 0,20 mk.
- 4 stycznia - komendant wojskowy miasta Poznania podał do wiadomości, ze nieznani sprawcy w kilku miejscach uszkodzili wojskowe linie łączności telefonicznej - jednocześnie ostrzegł, że wszelkie niszczenie urządzeń wojskowych, jak i zamachy dokonywane na członków Wehrmachtu podlegają surowej karze
- 5 stycznia - Gestapo przeprowadziło aresztowania członków polskich organizacji konspiracyjnych
- 6 stycznia - powstała filia wrocławskiego przedsiębiorstwa Montangesellschaft z kapitałem 0,3 mln mk.
- 8 stycznia
- na Placu Wolności odbyło się pierwsze publiczne zaprzysiężenie niemieckich rekrutów
- na odbytej w urzędzie powierniczym naradzie w sprawie wysiedleń padła propozycja osiedlenia 1,2 mln Polaków z Kraju Warty w „starej Rzeszy”
- 9 stycznia - nadszedł pierwszy pociąg z „łupami wojennymi” z Generalnego Gubernatorstwa - były to zdemontowane maszyny z przedsiębiorstw przemysłowych
- 10 stycznia - urząd powierniczy poinformował oficjalnie o likwidacji majątku Państwowego Banku Rolnego w Poznaniu
- 11 stycznia - z kilkudniową wizytą przybył do Poznania minister propagandy Rzeszy dr Joseph Gebbels
- 12 stycznia - wydano nakaz aresztowania ks. Leona Stępniaka
- 14 stycznia - w gmachu Teatru Wielkiego odbyła się manifestacja polityczna członkiń Związku Niemieckich Dziewcząt, w której uczestniczyli także działacze przedwojennych niemieckich organizacji młodzieżowych w Polsce
- 15 stycznia - komendant policji porządkowej zarządził przekazywanie wszystkich odebranych wysiedlonym Polakom pieniędzy do dyspozycji namiestnika Rzeszy
- 17 stycznia - prezes rejencji poznańskiej zarządził natychmiastowe aresztowanie powracających z Generalnego Gubernatorstwa wysiedlonych Polaków i odprowadzanie ich do urzędu wyższego dowódcy SS i policji w Kraju Warty mieszczącego się przy Wałach Leszczyńskiego
- 18 stycznia - Joseph Goebbels ponownie odwiedził Poznań
- 19 stycznia - odbyła się zorganizowana przez NSDAP wielotysięczna publiczna manifestacja polityczna
- 21 stycznia - uroczyste otwarcie Kaiser-Friedrich-Museum
- 22 stycznia - odbyła się konferencja przedstawicieli prasy niemieckiej z całego Kraju Warty
- 23 września - powstał niemiecki Krajowy Urząd Chłopów
- 24 stycznia - z powodu braku węgla zamknięto do odwołania wszystkie poznańskie szkoły
- 26 stycznia - policja aresztowała kilku Polaków za nielegalny handel artykułami włókienniczymi
- 27 stycznia
- aresztowano ks. Leona Stępiaka, później osadzono go w Forcie VII
- nadburmistrz ogłosił przejęcie na rzecz Rzeszy wszystkich nie skonfiskowanych jeszcze polskich i żydowskich budynków mieszkalnych i niezabudowanych parcel
- na rozkaz władz wojskowych wywieziono do Berlina i Wrocławia 200 zmagazynowanych przejściowo w Poznaniu zdobytych w Polsce maszyn
- na Zamku odbyło się spotkanie Greisera z czołowymi działaczami NSDAP w Kraju Warty
- 28 stycznia
- kierownik urzędu powierniczego w Poznaniu wygłosił na zorganizowanej naradzie działaczy NSDAP i wyższych urzędników państwowych referat, w którym zapowiedział konfiskatę całego mienia polskiego i żydowskiego
- w domu rodzinnym Wilhelma Ehrlicha przy ul. Gnieźnieńskiej wmurowano tablicę pamiątkową ku uczczenia jego śmierci podczas hitlerowskiej manifestacji w dniu 9 listopada 1923 r. w Monachium
- 29 stycznia
- nazwę Reichsgau Posen zmieniono na Reichsgau Wartheland (Okręg Rzeszy Kraj Warty)
- w pomieszczeniach zlikwidowanej polskiej Szkoły Budowy Maszyn urządzono warsztaty szkoleniowe pełnomocnika przemysłu lotnictwa wojskowego do spraw kadrowych
- luty
- nastąpiła zmiana na stanowisku dyrektora zoo - Kazimierza Szczerkowskiego zastąpił dr R. Muller, były dyrektor zoo w Królewcu
- utworzono klub piłkarski 1. FC Posen
- powstał okręgowy urząd do spraw ofiar wojny, który sprawował przede wszystkim materialną opiekę nad wdowami i sierotami po poległych niemieckich żołnierzach
- 1 lutego - policja wymierzyła grzywnę 8 niemieckim kupcom za pobieranie przy sprzedaży towaru wyższych cen od urzędowo ustalonych
- 2 lutego - urząd gospodarczy wprowadził reglamentację sprzedaży artykułów włókienniczych, obuwia, skóry i mydła
- 3 lutego - na ulicach miasta wywieszono propagandowe napisy
- 4 lutego - Greiser mianował nowego komisarycznego kierownika NSDAP na miasto Poznań
- 5 lutego - Poznań otrzymał w ramach udzielanej przez Rzeszę pomocy bezzwrotną zapomogę w wysokości 1,5 mln marek
- 6 lutego - odbyła się narada niemieckich prawników przesiedlonych z krajów nadbałtyckich
- 7 lutego - władze wojskowe urządziły na terenie Międzynarodowych Targów Poznańskich magazyn dla rożnego rodzaju maszyn
- 10 lutego-15 marca - wysiedlono 40.128 Polaków (pierwszy etap wysiedleń)
- 12 lutego
- policja wysiedliła kilkudziesięciu Polaków do obozu przesiedleńczego na Głównej
- kolej Rzeszy wprowadziła pierwszy bezpośredni pociąg pospieszny na trasie Poznań-Łódź
- 14 lutego - w Poznaniu gościł naczelny dowódca wojsk lądowych Rzeszy gen.-płk Walther v. Brauchitsch, w celu zwizytowania miejscowego garnizonu i poligonu w Biedrusku
- 16 lutego - powstał Związek Kraju Warty w Związku Niemieckiej Prasy w Rzeszy
- 18 lutego - odbyła się publiczna manifestacja Niemieckiego Frontu Pracy
- 19 lutego - zorganizowano grupę SA „Warta” (SA-Gruppe Warthe) z siedzibą w Poznaniu
- 20 lutego - policja schwytała na ulicach kilkunastu młodych Polaków, których zmusiła do wyładowywania węgla z wagonów
- 21 lutego - Greiser wydał okólnik w sprawie realizacji w szpitalach dla psychicznie i nerwowo chorych Kraju Warty eutanazji, określanej kryptonimem „T”
- 22 lutego - w fabryce mebli wybuchł pożar
- 23 lutego - nadburmistrz wezwał mieszkańców miasta do zgłaszania wolnych umeblowanych pokoi dla potrzeb osiedlających się Niemców
- 24 lutego - rozpoczęła działalność filia banku Commerz- und Privat-Bank AG
- 25 lutego
- dwuosobowy zespół męski wykonywał po podwórzach polskie piosenki
- odbyły się ogólnoniemieckie mistrzostwa Wehrmahtu w szachach
- 27 lutego - władze miasta wystosowały kolejne ostrzeżenie pod adresem kupców, by nie zawyżali cen na sprzedawane artykuły
- 28 lutego - nadburmistrz wezwał polskich nauczycieli do stawienia się w gmachu seminarium nauczycielskiego przy ul. Ratajczaka , gdzie im oznajmiono, iż rozwiązano z nimi stosunek pracy
- 29 lutego - Izba Przemysłowo-Handlowa wydała obowiązujące od 6 marca 1940 r. zarządzenie, na mocy którego niemieckie sklepy spożywcze będą obsługiwać w godzinach od 8 do 12 tylko klientów narodowości niemieckiej
- marzec - podziemne Stronnictwo Narodowe ogłosiło pieniężną zbiórkę „na narodową walkę z ciemiężcą”
- 1 marca
- nadburmistrz odwołał ze stanowiska dyrektora Ogrodu Zoologicznego Polaka K. Szczerkowskiego i powołał na jego miejsce Niemca dr. R. Mullera
- powstał sztab osiedleńczy - do jego zadań należało osiedlanie Niemców z przesiedlonych z innych krajów europejskich
- 2 marca - na kopule budynku Collegium Maius przy ul. Fredry, pełniącego funkcję siedziby prezydium policji, nieznane osoby wywiesiły biało-czerwoną flagę
- 4 marca - Greiser zezwolił na prowadzenie działalności charytatywnej jedynie Narodowosocjalistycznej Opiece Społecznej
- 5 marca - urząd powierniczy skonfiskował na rzecz Rzeszy przedsiębiorstwo „Stomil”
- 6 marca - Gestapo zakończyło ewidencjonowanie znajdujących się w Poznaniu przed wojną żydowskich przedsiębiorstw
- 7 marca - po raz pierwszy przeleciały nocą na d Poznaniem alianckie samoloty i zrzuciły dużo antyniemieckich ulotek
- 9 marca - prokurator generalny w Poznaniu zapowiedział karanie Polaków za noszenie niemieckich odznak
- 10 marca - do miasta przybył ppłk Rudolf Ostrihansky, który objął funkcję komendanta Poznańskiego Okręgu Związku Walki Zbrojnej
- 11 marca
- w związku z pojawieniem się na ulicach miasta samochodu z polską rejestracją, władze administracyjne przypomniały, że wszystkie pojazdy muszą posiadać niemieckie tablice rejestracyjne
- wznowiono nauczanie we wszystkich szkołach, przerwane w dniu 24 stycznia 1940 r. z powodu braku węgla
- 12 marca - nadburmistrz wystąpił z propozycją zmniejszenia liczby aktualnie istniejących 38 dzielnic do 18
- 14 marca - Greiser zakazał wszystkim związkom wyznaniowym zbierania ofiar pieniężnych
- 15 marca
- zakończono pierwszy etap wysiedleń Polaków
- Heinrich Himmler wygłosił przemówienie do zgromadzonych w Poznaniu komendantów zlokalizowanych na ziemiach polskich hitlerowskich obozów odosobnienia
- 16 marca - nadburmistrz zarządził usunięcie znajdujących się na poznańskich cmentarzach pomników wystawionych ku uczczeniu pamięci Polaków poległych w Powstaniu Wielkopolskim
- 18 marca
- władze miejskie przesiedliły kilkanaście rodzin polskich z centrum na przedmieścia
- odbyła się robocza narada w sprawie rozwoju w przyszłości transportu rzecznego Kraju Warty
- 19 marca - urząd powierniczy przejął Drukarnię Uniwersytecką oraz księgarnię Jana Jachowskiego, z której przeznaczył na przemiał książki o wartości 1.438 tys. zł przedwojennych
- 20 marca - na wielu ławkach w parkach i na ulicach wymalowano napis „Nur fur Deutsche” („Tylko dla Niemców”), zakazujący korzystania z nich Polakom
- 21 marca - w nocy z 20 na 21 marca na części ławek z napisem „Nur fur Deutsche” pojawiły się dopiski w języku polskim „Dupy wasze, ale ławki nasze”
- 22 marca - z okazji zbliżających się świąt wielkanocnych zainstalowano w śródmieściu 90 skrzynek pocztowych
- 24 marca - w kościele Matki Boskiej Bolesnej podczas wielkanocnej mszy świętej wystąpił chór pod dyrekcją Stanisława Dolnego
- 25 marca
- policja rozpędziła Polaków wychodzących z kościoła św. Marcina po skończonym nabożeństwie
- chór pod dyrekcją Stefana Stuligrosza śpiewał w kościele św. Rocha
- 26 marca
- prezes rejencji poznańskiej wydał dyrektywy w sprawie nauczania polskich dzieci
- Rzesza przyznała Poznaniowi dodatkową bezzwrotną pożyczkę w wysokości 6,8 mln mk
- 27 marca
- 28 marca - nadburmistrz ogłosił zbiórkę ważnych dla potrzeb wojennych metali
- 29 marca - odszedł kolejny transport kilkudziesięciu Polaków na roboty w Rzeszy
- 30 marca - na półkach księgarskich pojawił się niemiecki przewodnik po Poznaniu, w którym Arthur Greiser nazwał Poznań „niemieckim miastem położonym w praniemieckim Kraju Warty”
- 1 kwietnia
- w granice miasta włączono Antonin, Antoninek, Bogucin, Chartowo, Darzybór, Edwardowo, Fabianowo, Garaszewo, Junikowo, Kotowo, Krzyżowniki, Lotnisko Ławica, Marcelin, Minikowo, Naramowice, Nowe Ogrody, Nowy Młyn Podolany, Psarskie, Rudnicze, Smochowice, Starołękę Wielką, Strzeszyn, Strzeszynek, Świerczewo, Zieliniec i Żegrze
- władze miejskie wprowadziły codzienne odgrywanie z wieży ratuszowej hejnału o godz. 12 i 19
- swoją filię założyła spółka Telefunken-Gesellschaft fur drahtlose Telegraphie
- 2 kwietnia
- miejsce kolejne przesiedlenie Żydów
- Gestapo wykryło siedzibę Polskiej Organizacji Wojskowej i aresztowało jej członków
- 3 kwietnia
- w mieście przebywał minister sprawiedliwości Rzeszy dr Franz Gürtner
- Helmut Froböss objął uroczyście funkcję prezesa wyższego sądu krajowego w Poznaniu
- z dworca kolejowego w Górczynie odszedł transport ponad 100 osób na roboty w Rzeszy
- 4 kwietnia
- aresztowano kpt. Komorskiego i kilkudziesięciu żołnierzy WOZZ
- prezes rejencji zarządził - z uwagi na wysiedlenie z miasta wszystkich Żydów - usunięcie z okien wystawowych napisów „sklep aryjski”
- na polecenie władz miejskich zdemontowano metalowe części w poznańskiej synagodze i przeznaczono je na zbiórkę złomu metalowego
- 5 kwietnia - nadburmistrz wydał zarządzenie o obowiązku zarejestrowania posiadanego popolskiego i pożydowskiego mienia (także znajdującego się w prywatnym posiadaniu Niemców)
- 6 kwietnia
- miało miejsce kolejne przesiedlenie Żydów
- Greiser wezwał wszystkich Niemców do zwiększenia wydajności pracy
- 7 kwietnia - biskup Dymek wyświęcił potajemnie trzech kapłanów, trzech diakonów i czterech subdiakonów
- 8 kwietnia - Wehrmacht przekazał kilka ze zmagazynowanych w Poznaniu maszyn pochodzących z grabieży w Generalnym Gubernatorstwie przedsiębiorstwu budowlanemu Baumgartel w Łodzi
- 9 kwietnia
- Gestapo aresztowało kilkunastu Polaków podejrzanych o konspiracyjną działalność
- wizytę w mieście złożył dowódca Narodowosocjalistycznego Korpusu Lotników generał lotnictwa Christiansen
- 20 maja - zlikwidowano obóz wysiedleńczy na Głównej
- 1 czerwca - ratuszowy orzeł został przeniesiony do Muzeum Miejskiego, gdzie polscy pracownicy zawinęli go w papier i przechowywali wśród obrazów przeznaczonych na wywiezienie
- 6 czerwca - wprowadzono niemieckie prawo karne na obszarze Kraju Warty
- 1 sierpnia - w Forcie VIII i kilku jego filiach (Fort Raucha, Prittwitza, Cytadela) uruchomiono obóz jeniecki dla szeregowców i podoficerów (Stalag XXI-D)
- 30 września - Poznań wyznaczono na siedzibę dowództwa Grupy Armii „B” (od 1 kwietnia 1941 GA „Środek”)
- październik
- do miasta przybył wraz ze swoim sztabem gen. Fedor von Bock, dowódca niemieckiej Grupy Armii B
- klub 1. FC Posen zmienił nazwę na Luftwaffen-Sportverein (LSV) Posen
- 18 grudnia - Józefat Sikorski został skazany na karę śmierci